راز استحکام سختترین شمشیر طبیعت چیست؟
دانشمندان متوجه شدند که ویژگیهای بازسازی غیرمعمول در نیزه اره ماهی باعث شده این سلاح در هر لحظه آماده شکافتن هر چیزی باشد که در سر راهش قرار می گیرد. شمشیرماهی از روشی غیرعادی برای بازسازی و قوی و سخت نگهداشتن استخوانهایش استفاده میکند.
ماهیهای پوزهدار همچون نیزهماهی و شمشیرماهی عمده شهرت خود را مدیون برآمدگی بالای استخوان آرواره (که استخوان شاخکدار نیز نامیده میشود) هستند، زیرا این شکارچیان دریازی با استفاده از این سلاح قربانی خود را گیج کرده و آن را شکار میکنند.
به دلیل اینکه این استخوان قوی بماند، نه تنها باید بتواند در برابر نیروی بسیار زیاد مقاومت کند، بلکه حتی در شرایط آسیبدیدگی هم باید بتواند خود را مجدد ترمیم کند.
در پستانداران این عملکرد نیازمند دو نوع سلولهای استخوانی است: اولی برای درهم شکستن و جذب استخوان آسیبدیده و دومی هم برای افزودن سلولهای سالم و جدید به جای آن.
این فرایند که به اصطلاح تعمیر نامیده میشود، نشانههایی را در استخوان بهجا میگذارد که زیستشناسان میتوانند آن را شناسایی کنند.
اما شمشیرماهی هیچکدام از این دو نوع سلول را در استخوانهایش ندارد؛ و آنچه زیست شناسان را متعجب کرده، این است که اگر شمشیرماهی نمیتواند شمشیرش را بازسازی کند، این شمشیر چطور میتواند قدرتمند بماند و به ماهی برای شکار غذای روزانهاش کمک کند؟
اره ماهی
لب سنگی
شاهار برای بررسی استخوان ماهیان پوزهدار نیاز به نمونه داشت و از آنجاکه بسیاری از گونههای ماهیان پوزهدار محافظتشده هستند، جمعآوری نمونه کار آسانی نیست.
اما او توانست همکار مناسبی برای رفع این مشکل پیدا کند؛ ماریا لورا هوبرگ، دانشجوی دکترای دانشگاه فلوریدای جنوبی که بهطور مداوم در مسابقات ماهیگیری حضور مییافت تا از هر مورد مناسبی برای تحقیق استفاده کند.
دانشمند دیگری او را به همکاری در تحقیق خود متقاعد کرد، از همین رو او زحمت سفر از امریکا به اسپانیا و ازآنجا به سواحل شرقی مدیترانه را به خود هموار کرد، آنهم درحالیکه در کل سفر چمدانی پر از استخوانهای ماهیهای پوزهدار را در برخی از امنیتیترین فرودگاههای دنیا به دوش کشید!
بهمحض اینکه دانشمندی اولین نمونه استخوان پوزه این نوع ماهیها را زیر میکروسکوپ قرار داد، چیزهای عجیبوغریبی را مشاهده کرد. این استخوانها نشانههای مشخصی از بازسازی دوباره را نشان میداد. او چندین نمونه دیگر را بررسی کرد و همه آنها همان پدیده را نشان دادند.
این دانشمند برای اطمینان، چندین نوع میکروسکوپ را برای بررسی این استخوان به کار برد و همه یافتهها، بازسازی را نشان دادند، اما نکته اینجا بود که این پوزهماهی انواع معمول سلولهای بازسازیکننده استخوان را ندارند.
ولی نشانههای آشکار باقیمانده از فرایند تعمیر در ماهی پوزهدار، یکدهم اندازه آنهایی بود که عموماً در استخوان پستانداران دیده میشد.
این دانشمند میخواست ببیند که آیا این تفاوت روی قدرت استخوان هم اثر میگذارد یا خیر. استخوان پوزه این نوع ماهیها بسیار سخت و ازنظر سفتی با قدرت استخوانهای اسب قابلمقایسه است و برای شکستن آن به نیروی قابلتوجهی نیاز است.
روگر بویلون استاد بازنشسته درونریزشناسی دانشگاه لوون بلژیک که در مورد بازسازی استخوانها تحقیق کرده، میگوید: «این پژوهش جدید بسیار بدیع است.
علاوه بر اینکه شواهد اتفاقی از بازسازی استخوان را یافته است، اما پژوهشگران در عمل نتوانستهاند این فرایند را مستندسازی کنند. این کشف شبیه به عکس فوری از چهارنعل دویدن یک اسب است. در این عکس شما صرفاً استنباط میکنید که حیوان در حال حرکت است».