تاریخچه تکثیر قزل آلا
تکثیر قزل آلا و تولید بچه ماهی نیازمند شرایط و امکانات مورد نیاز جهت پرورش و تأمین ماهی مولد تکثیر و رشد و نمو لارو‌ها تا مرحله بچه ماهی انگشت قد به وزن ۳ تا ۴ گرم است.
عوامل فیزیکی و شیمیایی آب مانند درجه حرارت، میزان شفافیت، املاح، اکسیژن محلول، گاز کربنیک، آمونیاک، PH و همچنین سایر عوامل از قبیل عدم آلودگی آب، نور، تغذیه و رعایت مسائل بهداشتی همانگونه که در پرورش ماهی نقش دارند، در تکثیر نیز موثر می باشند.
ماهی قزلآلا بومی آمریکای شمالی بوده و در قرن هجدهم دانشمند آلمانی به نام یاکوبی، تکثیر مصنوعی ماهی قزلآلا را انجام داد.
تکثیر و پرورش ماهی قزل آلا رنگین کمان در سال ۱۳۳۹ در ماهی سرای کرج که توسط دکتر معتمد با کمک کار‌شناسان خارجی مبادرت به احداث اولین مرکز تکثیر و پرورش ماهی قزلآلا روی رودخانه کرج کرد.
ماهی قزلآلای رنگین کمان باید حداقل ۶ ماه قبل از تخم‌ریزی در آب هایی که دارای دمای حدود ۱۲ درجه سانتی گراد است زندگی کند چرا که برای تولید تخم ها، مناسب است.
بیشتر بدانید:
خرید کالباس ماهی، سرشار از امگا3
پیشنهاد خرید : خرید ماهی قزل آلا
مراحل تکثیر مصنوعی- تکثیر قزل آلا
۱) ابتدا برای انجام عملیات تکثیر باید مولدین نر و ماده قزل آلا ۴۸ ساعت قبل از تکثیر قطع غذا شوند.
۲) در مرحله دوم مولدین باید به آرامی و با دقت فراوان به سالن تکثیر منتقل شوند.
۳) ابتدا در یک وان آب ریخته سپس مقداری داروی بیهوش کننده ازجمله MS222 یا پودر گل میخک با میزان دز مشخص در وان میریزیم سپس چند عدد ماهی مولد ماده را در داخل وان قرارمیدهیم تا بیهوش شوند.
۴) سپس مولدهای ماده را یکی یکی از وان بیرون آورده و بدن آن ها را به آرامی با حوله خشک می کنیم.
۵) سپس یک تشت خشک در زیر بدن مولد قرار می دهیم سپس سر ماهی را بالا گرفته و با دست چپ ساقه ی دمی ماهی را میگیریم آن گاه با دست راست به آرامی و با دقت از زیر باله ی سینه ای به سمت مخرج فشار می آوریم و میکشیم .
چند بار این کار را انجام می دهیم تا تخم از بدن مولد خارج شود.
۶) سپس برای انجام عملیات اسپرم کشی باید چند عدد مولد نر را در داخل وان قرار دهیم تا بیهوش شوند.
۷) همانند عمل تخم کشی عمل اسپرم کشی را از مولدین نر انجام می دهیم.
۸) برای انجام عملیات لقاح به نسبت ۲ مولد ماده از یک مولد نر استفاده می شود.
۹) تخم ها در تشت به هیچ وجه نباید در معرض آب قرار گیرند.
۱۰) در مرحله بعد اسپرم ماهیان نر را بر روی تخم های واقع در تشت میریزیم.
تکثیر قزل آلا
۱۱) با استفاده از پر بوقلمون یا دست یا یک قاشق پلاستیکی با دقت و آرامی تخمکها و اسپرمها را تا چند دقیقه مخلوط می کینم.
۱۲) بعد از چند دقیقه که اطمینان پیدا کردیم عمل لقاح انجام شده مقداری آب به ظرف حاوی تخم ها اضافه می کنیم و آن ها را شستشو می دهیم که با چند بار شستشو و تخلیه آب مواد زاید و لخته های خون از طرف خارج می شوند.
۱۳) در مرحله بعد از شستشو ۲ یا ۳ برابر حجم تخم ها در ظرف آب می ریزیم تا تخم ها آب جذب کنند و چسبندگی خود را از دست بدهند.
۱۴) پس از گذشت ۲ ساعت تخم ها سفت خواهند شد از این زمان تا حدود ۴۸ ساعت بعد که آغاز مراحل تکامل جنینی است تخم ها نسبت به شوک ها و تکان های محیطی مقاوم شده، که در این مرحله باید تخم ها را به سالن انکوباسیون منتقل کنیم و آنها را در داخل تراف ها قرار دهیم.
۱۵) آب بایستی به طور آرام و به میزان مورد نیاز به صورت همیشگی در داخل تراف ها جریان داشته باشد.
۱۶) سپس سر تخم های واقع در تراف را با مقوا پوشانده تا از رسیدن نور به تخم ها جلوگیری شود.
۱۷) پس از قرار گرفتن تخم ها در داخل انکوباتور بایستی برای از بین بردن قارچ ها، تخم ها باید یک روز در میان با محلول مالاشیت گرین با غلظت ۱۲ گرم در لیتر آب برای مدتی کوتاه شستشو داده شوند.
علت رونق پرورش قزل آلا در ایران و شرایط مورد نیاز برای پرورش
نیاز به مواد پروتئینی سالم و کمبود منابع آبی در ایران باعث شده است بهره‌برداری دو یا چند منظوره از منابع آب همواره مورد توجه قرار گیرد. یکی از این بهره‌برداری‌های چند منظوره نیز پرورش ماهی است و ماهیان پرورشی از لحاظ دامنه تحمل دمایی به دو گروه سردابی و گرمابی تقسیم می‌شوند.
ماهیان سردابی در دمای ۱۸-۱۲ درجه سانتی گراد رشد می‌کنند و دمای بالای ۲۴ درجه مس تواند موجب تلفات این ماهی می‌شود. همچنین PH مناسب جهت پرورش قزل آلا ۸/۴-۶/۸ است و PHخارج از این محدوده باعث تلفات این ماهی می‌شود.
میزان اکسیژن محلول در آب برای پرورش این ماهی نیز، به فاکتورهای متعددی از جمله ارتفاع، دما، شوری و… بستگی دارد ولی در هر حال اکسیژن خروجی آب نباید کمتر از پنج میلیگرم در لیتر باشد. جهت افزایش اکسیژن محلول راه‌های متعدد وجود دارد از جمله استفاده از هواده‌ها که امروزه انواع مختلف داشته و عملکردهای متعدد دارند.
به طور کلی افزایش شوری آب موجب کاهش درجه اشباع اکسیژن می‌شود و آب‌های شیرین دارای شوری ppt ۱-۰/۱ هستند و ماهی قزل آلا فقط تا شوری ppt ۳۰ را تحمل می‌کند. شوری مناسب برای ماهی قزل آلا نیز به میزان ppt ۱۰ است. این نکته را مد نظر داشته باشید که قزل آلا ماهی شکارچی و گوشتخوار است و به همین دلیل شفافیت آب تاثیر به‌سزایی در رشد آن دارد.
به عبارت دیگر ماهی باید غذای خود را ببیند تا آن را بخورد. به طور کلی در پرورش قزل آلا شفافیت باید تا کف استخر تامین شده باشد و میزان مواد معلق آن باید کمتر از ۳۰ میلیگرم در لیتر باشد.
