مطالب مهمی که در رابطه با تغذیه و جیره ی آبزیان باید بدانید

روش های تغذیه آبزیان به چه صورت می باشد

روش های تغذیه آبزیان – دریک سیستم پرورشی، به منظور دستیابی به حداکثر رشد و بهترین کارآیی غذایی از یک جیره خاص، عواملی همچون روش‌های به کار گرفته شده در تغذیه، میزان غذادهی (مقادیر آنزیم وحجم جیره)، توالی غذادهی و روش های غذادهی از اهمیت بسیار زیادی برخوردارند.

میزان غذادهی به ماهیان،
مقدار غذای مصرفی (حجم جیره) باید با توجه به بیوماس ماهی و میگوی در حال پرورش و مشاهدات مربوط به مقدار غذای روزانه مصرفی محاسبه شود.

به طور متداول، پرورش‌دهندگان آبزیان بدون توجه به غذای مصرفی در ماهی با میگو و با در نظر گرفتن بیوماس اقدام به غذادهی می‌کنند.

این امر اغلب باعث هدر رفتن غذا در غذادهی، ضایع شدن غذا و از دست رفتن کیفیت آب و در نتیجه تولید نامناسب وضریب تبدیل غذایی بالا منجر می‌شود.

مشاهدات روزانه در خصوص غذای مصرفی از طریق کنترل سینی‌های مخصوص غذای میگوها بسیار مهم می باشد تا در خصوص میزان غذای مصرفی در روزهای آتی اظهار نظر شود.

شرایط پرورش ماهی گرمابی

پرورش ماهی قزل آلا

عوامل بسیار موثر بر غذای مصرفی عبارتند از:

کیفیت پایین آب، مقادیر پایین اکسیژن، دمای بالا، مقادیر بالای آمونیاک، مقادیر بالای متابولیت‌های سمی نیتریت وسولفید هیدروژن، وجود ذرات غذایی با قطر بیشتریا کمتر از حد مناسب وبیماری آبزیان.

افزایش دما و شوری آب باعث صرف بیشتر انرژی در ماهی‌ها و میگوها می شود. برای جبران این افزایش درخواست برای انرژی، میزان غذای مصرفی افزایش می‌یابد.

درعین حال، با افزایش دما وشوری آب، میزان اکسیژن محلول نیز کاهش پیدا کرده و بدین ترتیب اکسیژن کمتری در اختیار حیوان قرار می‌گیرد.

میزان اکسیژن محلول همچنین به BOD (تقاضای بیوشیمیایی برای اکسیژن)، COD (تقاضای شیمیایی برای اکسیژن) وهمچنین به تراکم فیتوپلانکتون‌ها وزئو پلانکتون‌ها وابسته می باشد.

بنابراین، زمانی که میزان اکسیژن محلول به زیر مقادیر طبیعی می‌رسد، باید غذادهی متوقف شده و یا از حجم غذای مصرفی بسته به شدت و میزان وخیم بودن اوضاع کاسته شود.

در مزارع پرورش ماهی که برای حفظ مقادیر اکسیژن محلول در آب هوادهی کافی انجام می‌شود، عواملی به غیر از اکسیژن محلول ذکر شده در فوق بر مصرف غذا تاثیر می‌گذارند.

از آنجا که بچه ماهی‌ها، بند انگشتی‌ها، پست لارو میگوها و میگوهای جوان برای تامین نیازهای مربوط به رشد سریع خود نیازمند مصرف غذای بیشتری هستند، بنابراین میزان غذای مصرفی باید انعکاسی از این نیاز باشد.

تفاوت‌های گونه‌ای موجود در ارتباط با نیاز‌های مربوطه و دمای مناسب برای پرورش، تدوین یک دستورالعمل کلی برای آبزیان را ناممکن ساخته است.

مصرف بیش از حد و نیز مصرف کمتر از اندازه غذا بر رشد، تولید و ضریب تبدیل غذایی تاثیر گذار است.

میزان غذادهی در طول دوره پرورش میگوها (درصدبیوماس) از 2-25% متغیر می باشد، بدین شکل که در مرحله پست لاروی به حداکثر مقدار خود می‌رسد (20pl) و در زمانی که میگو به اندازه بازارپسند می‌رسد به حداقل مقدار خود بالغ می‌گردد.

از غذادهی در مقادیر ثابت باید خودداری شده و میزان غذادهی برای ماهی برحسب دمای آب واندازه آن متفاوت می باشد.

مقدار غذای روزانه مصرفی به طریقه زیر محاسبه می‌گردد:

میزان غذای مصرفی= تعداد ماهی× میانگین وزنی× میزان غذا دهی(درصد بیوماس)÷100

برای مثال، اگر شما در یک استخر 70000 میگو با میانگین وزنی 12 گرم داشته باشید ومیزان غذادهی مصرفی به شرح ذیل محاسبه می‌‌گردد:

33/6 کیلو گرم در روز=70000×12×4÷100×1000

روش های تغذیه آبزیان

غذادهی ماهی در استخر

هنگامی‌ که میزان تولید موجودات آبزی مورد مصرف ماهیان، یعنی پلانکتون‌ها در استخرهای پرورشی کاهش می‌یابد، افزودن غذای کمکی (مکمل) برای رشد و افزایش بهبود رشد گونه‌های مختلف ماهی ضروری است.

به طور طبیعی پودر کنجاله بادام زمینی و سبوس برنج را به نسبت 1 به 3 مخلوط می‌کنند و بعد از خیساندن آن‌ها به مدت کمی‌ در آب، آن‌ها را به صورت گلوله در آورده و مصرف می‌نمایند.

در همین راستا، کنجاله بادام زمینی، سبوس برنج، ضایعات حاصل از الک کردن در آسیاب، ضایعات مرغی و ضایعات جوشیده و خردشده سبزی‌ها را نیز می‌توان به عنوان غذای ماهی مورد استفاده قرار داد.

گلوله‌های غذایی درست شده، روی سبدهایی از چوب بامبو قرار می‌گیرند و در مناطق کم عمق استخر (عمق 0.5 متر)، در 3 یا 4 جای مختلف، قرار داده می‌شوند. بعد از مدت 4 ساعت آن را بالا می‌آورند و برای اطمینان از میزان مصرف غذا، آن را نگاه می‌کنند.

برای بهبود و افزایش رشد ماهی و کاهش طول دوره پرورش آن، غذاهایی غنی از پروتئین مانند؛ شفیره کرم ابریشم، سویا، لوبیای چشم بلبلی (cowpea)، حشرات آبزی از گروه سنجاقک‌ها، خرده‌های ماهی و ضایعات میگو را با هم مخلوط و در ترکیب با غذای ماهی آنها را مصرف می‌کنند.

در بررسی ها به این نتیجه رسیده اند، که غذای ماهی به صورت جیر‌ه‌ای با 40‌% پروتئین برای رشد کپورهای معمولی بسیار مناسب می‌باشند.

چنین غذایی، وقتی روزانه به مقدار 4% وزن ماهیان مصرف شود، ضریب تبدیل غذایی را به 1.76 می‌رساند. (FCR)

یعنی، با مصرف 1.76 کیلوگرم وزن خشک این غذا می‌توان یک کیلوگرم ماهی تولید کرد.

به علاوه، مواد افزاینده ی رشد همچون : ویتامین Bکمپلکس، مخمر و کلرید کبالت و غیره را می‌توان به مقدار کمی‌برای افزایش رشد ماهی به غذا اضافه نمود.

گزارش شده است افزودن حدود 1‌میلی‌گرم کلریدکبالت در هر کیلوگرم غذا، رشد و بقای ماهی را تا بیش از 90‌% افزایش می‌دهد. معمولاً به منظور حفاظت ماهی در مقابل پارازیت‌ها، مواد آنتی‌بیوتیک نظیر ترامایسین را به مقدار 100میلی‌گرم در یک کیلو غذا می‌پاشند و مخلوط را مورد استفاده قرار می‌دهند.

از غذای مکمل در ابتدا به اندازه 1‌درصد وزن بدن ماهیان پرورشی در روز استفاده می‌شود. به مرور با توجه به روش انتخابی، مصرف آن را 2 تا 3درصد افزایش می‌دهند.

برای پی بردن به مقدار مصرف غذای مکمل (براساس وزن کل ماهیان) بهتر است هر ماه، نمونه‌ برداری کرد و طول و وزن ماهیان نمونه را تعیین و رشد ماهیان در آن دوره را نیز مورد ارزیابی قرار داد.

این نمونه‌گیری حدود 20‌درصد تعداد هرگونه ماهی را شامل می‌شود. اگرچه، ممکن است با این نوع غذادهی دستی و کود دهی به استخر مواد معلق در آب زیاد شود، در چنین حالتی، سبزشدن آب در اثر شکوفاشدن جلبک‌ها نیز باید مورد توجه و بررسی قرار گیرد.

روش های تغذیه آبزیان

توالی غذادهی آبزیان

تعداد دفعات غذادهی روزانه و زمان غذادهی نیز از جمله عوامل موثر در رشد آبزی و کارآیی غذادهی هستند. غذادهی متوالی از احتمال وقوع گرسنگی مفرط کاسته و زمینه را برای دستیابی به رشد یکنواخت و حداقل ضایعات غذایی فراهم می‌آورد.

در مورد ماهی، جیره روزانه به صورت متوالی 4 تا 6 نوبت در روز در اختیار ماهی‌ها قرار داده می‌شود.

با افزایش رشد ماهی، تعداد دفعات غذادهی کاهش یافته و به یک یا دو نوبت در روز می‌رسد.

غذادهی در ماهی‌ها عمدتاً در طول روز، یعنی بین 6 صبح تا 6بعد از ظهر، صورت می‌پذیرد اما در بچه ماهی‌ها مصرف مداوم و متوالی غذا ضروری می‌نماید.

در مورد میگو نیز تعداد دفعات غذادهی در روز بین 4تا 6 نوبت برای پست لاروها و میگوهای جوان و 3 تا 6 نوبت در روز برای پیش بالغین و بالغین متغیر است.

میزان غذایی که باید به صورت روزانه مصرف شود را به قسمت های کوچک و متعدد تقسیم می‌کنند. در مورد میگوهای حفار، مانند گونه‌هایی نظیر Penaeus semisulcatus ومیگوی ژاپنی، غذادهی در اواخر عصر و اوایل شب ترجیح داده می‌شود.

در مورد میگوی ببری (P.monodon) ومیگوی سفید  (P.indicus)حدود 40 -45% جیره روزانه بین 6 تا 11 صبح و بقیه بین ساعت 2 ظهر تا 12 شب مصرف می‌گردد.

روش های تغذیه آبزیان

حجم جیره غذایی ماهی

جیره باحجم مناسب باید به منظور برآورده‌سازی نیازهای اختصاصی مراحل مختلف رشد مصرف شود. در صورتی که یک جیره خاص حاوی ذرات با ابعاد بالاتر یا پایین‌تر از حد معمول باشد، به منظور خارج نمودن چنین ذرات غذایی باید از غربال استفاده نمود.

وجود ذرات بسیار ریز یا غبار اغلب سبب چسبندگی آبشش‌ها در ماهی و میگو‌ها می‌گردد که به آبشش‌ها آسیب وارد می‌کند.

همچنین چسبندگی آبشش‌ها توسط غبار‌های موجود در جیره، بستری لازم برای رشد انواع میکرو ارگانیسم‌ها را فراهم می‌آورد؛ این امر آسیب بیشتری به حیوان وارد می‌آورد.

غذاهای اضافی نیز موجب آلودگی آب خواهند شد. تک تک ماهی‌های موجود در یک سیستم پرورشی باید قادر باشند سهم خود از جیره را در هر نوبت غذادهی برداشت و دریافت کنند.

بنابراین،تعداد ذرات غذایی در جیره روزانه باید با حداقل تعداد آبزیان زنده موجود برابر باشد.

برای مثال، اگر تخمین زده می‌شود که 150000 میگوی سفید در یک استخر موجود هستند، باید به هر میگو یک ذره غذایی برسد.

فرض می‌کنیم که بیوماس کلی میگوها هزار کیلوگرم وبیوماس مربوط به جیره 6% باشد. بدین ترتیب مقدار جیره مصرفی باید روزانه 60 کیلوگرم باشد.
اگر این 60 کیلوگرم را به طور مساوی در 4 نوبت مصرف نماییم، پس هر وعده غذایی 15 کیلوگرم وزن خواهد داشت.

هریک از این وعده‌های 15‌کیلوگرمی باید حاوی حدود 150000 ذره باشند تا تمامی میگوها به یک گرانول یا پلت دسترسی داشته باشند. بدین ترتیب، جیره‌های مصنوعی به منظور برآورده‌سازی نیاز تمامی جمعیت زنده باید از تعداد ذرات کافی برخوردار باشند.

روش‌های غذادهی آبزیان پرورشی

روش‌های غذادهی نیز باید اطمینان لازم را فراهم آورند که هریک از آبزیان پرورشی سهمی از غذای مصرفی را دریافت می‌دارند.

پلت‌ها، گرانول‌ها و خرده‌های خشک را می‌توان در محل پرورش ماهی ومیگو پخش نمود.

به طور کلی، ماهی‌ها موجوداتی هستند که سریع غذا می‌خورند. در اغلب گونه‌ها جیره‌های خوش خوراک در مدت 15 تا 30 دقیقه به مصرف می‌رسند. اما میگوها به آرامی غذا می‌خورند و به همین علت توزیع یکنواخت پلت‌ها و گرانول‌ها در این موجودات امری ضروری است.

برای استخرهای کوچک (کمتر از نیم هکتار) پخش غذا از طریق ریختن غذا از حواشی استخر کفایت می‌کند، ولی در استخرهای بزرگتر (بیشتر از نیم هکتار) پخش غذا در استخر علاوه بر روش فوق باید با پخش غذا در مناطق داخلی‌تر و دور از حاشیه استخر با کمک یک قایق کوچک همراه گردد.

جیره‌های خمیری شکل و مرطوب را نباید در داخل استخر پخش کرد. بلکه باید در داخل سینی‌های پلاستیکی یا سفالی و در کف استخر و در قسمتهای حاشیه‌ای قرار داد.

به منظور ایجاد حداکثر فرصت لازم برای تغذیه میگو‌ها باید تعداد سینی‌های غذادهی کافی باشد (30 تا 40 سینی به ازای هر هکتار).

غذادهی

روش معمول غذادهی در استخرهای پرواربندی، مانند استخرهای پرورشی است. اگرچه، با توجه به طبیعت ماهی پرورشی و عادات غذایی آن، نوع مواد مصرفی و روش غذادهی آن، نوع مواد مصرفی و روش غذادهی آ نها می‌تواند تا حدی با هم فرق کند.

غذادهی (Feeding) ماهیان پرورشی

مربوط به فصل غذادهی ماهیان گرم یا سرد آبی (کپور) نوع غذای کمکی کپور علفخوار با کپورهای دیگر فرق دارد.

کپور علف‌خوار معمولاً از علف‌های بن در آب مانند؛ هیدریلا، جگن، سراتوفیلوم و کارا و گیاهان علوفه‌ای آبزی نازک و علف‌های آبزی نشیر؛ علف‌های رونده (Napier grass) و برگ‌های نشاسته‌دار و مواد زائد گیاهی آشپزخانه‌ای تغذیه می‌کند.  به این ماهیان در ماه اول دو مرتبه در روز و به مقدار 100 کیلوگرم در هکتار غذا داده می‌شود و به مقدار غذا هر دو هفته یکبار و یا هرماه 100 کیلوگرم در هکتار اضافه می‌گردد و معمولاً غذای کپور علفخوار را روی یک قاب شناور مشبک که از چوب‌های بامبو ساخته شده است قرار می‌دهند.

غذادهی ماهیان آکواریومی

جلبک‌ها که اغلب در اطراف سنگ‌ها و در داخل آب رشد می‌کنند منبع غذایی خوبی برای ماهی‌هایی چون دم شمشیری‌ها، گوارامی‌های بوسنده (Kissing guaram) و مولی‌ها هستند.

غذاهای سرشار از پروتئین مانند؛ سیکلوپس، دافنی، روتیفرها، کرم‌های قرمز توبیفکس، ناپلیوس آرتمیا، لارو پشه شیر نومید و غیره از غذاهای مورد توجه و دلخواه محسوب می‌شوند.

غذاهای تازه از قبیل: کرم خاکی خردشده، میگو، ضایعات ماهی، ماهی جوشیده و خردشده یا کبد خام نیز، از مواد غذایی مناسب دیگری است که به راحتی می‌توان آن‌ها را از فروشگاه‌های مخصوص خریداری کرد.

پودر میگوی خشک‌شده را نیز با سفیده و زرده تخم‌مرغ ترکیب می‌کنند و کل مخلوط را با مقداری نمک به صورت خمیر در می‌آورند.

سپس این خمیر را با دستگاه دانه‌ساز دستی به شکل دانه درآورده و سپس از آن دانه‌ها را در سایه خشک می‌کنند. این غذاها را می‌توان انبار کرد و در مواقع لزوم مورد استفاده قرار داد.

یک ظرف غذا ده حلقه‌ای، ظرفی است کروی که به منظور محصور کردن غذای خشک و جلوگیری از پراکنده شدن آن در سطح آب، از آن استفاده می‌شود.

این حلقه همچنین سبب می‌شود که غذا از انتهای ظرف از محلی خاص از کف اکواریوم پایین آید. غذاهایی که به شکل فنجان هستند برای مصرف کرم‌های قرمز (Tubifex) در نظر گرفته می‌شوند.

بهتر است که ماهیان آکواریوم با غذاهایی متنوع تغذیه گردند. چیزی که در تغذیه ماهی بایستی مورد توجه قرار گیرد، غذادهی به مقدار کم و به تعداد دفعات زیاد است. ماهی‌ها ممکن است یک یا دو بار در روز با توجه به نیاز و احتیاجات خود تغذیه شوند.

نکته جالب توجه و ارزشمند این است که ماهیان آکواریومی می‌توانند تا دو هفته بدون غذا زنده بمانند. غذای اضافی و در حال فساد را می‌توان 30 دقیقه بعد از غذادهی توسط یک شلنگ تمییز از محیط آکواریوم خارج کرد.

اگر جایگاه‌های رشد جلبکی در دیواره آکواریوم مشاهده شد، می‌توان آن‌ها را با یک گل تراش تراشید. گل تراش (Scraper) میله بلندی است که در انتهای آن یک گیره برای نصب پایه تیغ وجود دارد. در مورد مخازن اکواریومی که دارای پالایشگر زیستی هستند، لازم است که بستر سنگی و شنی را پی درپی از گازهای ناخواسته پاک کرد و از تداوم جریان آب مطمئن شد.

غذادهی میگو

برای افزایش رشد لاروهای میگو در استخرهای پرواربندی، سه روز درمیان از غذاهای کمکی نظیر؛ ضایعات ماهی، نرمتان، تاپیوکا (Tapioca) و مدفوع خوک که به شکل گلوله درآمده‌اند، به مقدار 5 تا 10‌درصد وزن بدن ماهیان، استفاده می‌شود.

در برخی از کشورها، جوجه‌های مرغ مرده را خرد و ریز کرده و در استخرها می‌ریزند. لاشه‌های در حال فساد، یکی از غذاهای مطلوب برای میگوهای رفتگر به شمار می‌آید.

روش‌های تغذیه آبزیان

نگهداری صحیح خوراک ماهی

–  انبار غذا باید خشک وخنک باشد و به خوبی تهویه شود تا دمای درون کیسه‌های خوراک ماهی ثابت بماند.

دمای بالاتر از 30 درجه سانتی‌گراد در انبار باعث خرابی خوراک ماهی خواهد شد.

–  کیسه‌های خوراک ماهی باید روی پالت‌های چوبی یا پلاستیکی قرار داده شوند؛ به طوری که کیسه‌ها به تعداد 8 الی 10 کیسه روی هم چیده شده باشند.

–  کیسه‌های خوراک ماهی نباید مستقیماً روی کف سیمانی انبار قرار داده شوند.

–  کیسه‌های خوراک ماهی باید از دیواره‌های انبار حداقل 50 سانتی‌متر فاصله داشته باشند.

– کیسه‌های خوراک ماهی چیده شده بر روی پالت‌ها در ردیف‌های دوتایی باید حداقل به فاصله 1 متر از یکدیگر قرار گیرند؛

به‌طوری که به راحتی بتوان از آنها عبور کرد.
–  محیط انبار باید به دور از تابش خورشید باشد.

–  از نفوذ رطوبت به محیط انبار باید جلوگیری نمود.

–  از چیدن کیسه‌های خوراک ماهی در جوار مواد شیمیایی بودار باید خودداری نمود.

–  از نفوذ موش، پرندگان و سایر عوامل آلوده‌ساز به انبار باید جلوگیری نمود.

–  کیسه‌های خوراک ماهی پاره شده باید در اولین فرصت مورد مصرف قرار گیرند.

–  خوراک ماهی مورد نیاز باید به صورت ماهانه تهیه و مصرف شود واز زمان تولید حد اکثر تا 3 ماه بیشتر نباید در انبار نگهداری نمود.

–  محیط انبار باید هر 6 ماه یک بار نظافت وضدعفونی شود.

تحقیقات محققین نشان دادند که در جیره‌های کنسانتره آغارین با کارآیی بالا برای ماهی ، مقدار فسفو لیپید باید حدود نصف کل لیپید بوده و نسبت n3/n6 در آن ها باید تقریبا 1:3 تا 1:6 باشد.

در پرورش گوشتی ماهیان خاویاری بر حسب سن این نسبت در چربی غذاهای پرواری باید از 1.5 تا 2.5 در نظر گرفته شود.

وارد کردن چربی یا روغن آفتابگردان در مقادیر نسبتاً کم به ترکیب غذای ماهیان خاویاری امکان تنظیم مناسب اسیدهای چرب را فراهم نمی‌کند. نزدیک کردن سطح اسیدهای چرب ضروری بخصوص اسیدهای سری n3 به نیازهای ماهی با افزایش میزان چربی تا 15‌% و یا بیشتر امکان‌پذیر است، اما در این شرایط سایر گروه‌های اسیدهای چرب شروع به نقصان می‌نمایند.

به همین دلیل برای اصلاح ترکیب اسیدهای چرب غذا با استفاده از مواد خام معمول لازم است لیپیدهای اختصاصی با میزان بالای اسیدهای چرب سری لینولنیک نیز به غذا وارد شود.

منبع این اسیدها می‌تواند محصولات اصل از عمل‌آوری روغن کتان (پنبه دانه) باشد.

افزودن چنین مکملی به میزان 2% به روغن ماهی یا نهنگ اسیدهای چرب n3 و n6 را در جیره ماهی به ترتیب تا 7% و1.3درصد از وزن خشک غذا می‌باشد را افزایش می‌دهد. این افزایش در جیره ازون برون به ترتیب 9% و 1.7درصد از وزن خشک غذا می‌باشد.

سایر محققین جهت تنظیم جیره با کارآیی بالا که حاوی مقادیر بالای اسیدهای چرب باشد، توصیه می‌کنند که کیفیت روغن ماهی مورد استفاده در جیره کنترل شود و حتی‌الامکان روغن آفتابگردان در جیره استفاده نگردد چرا که این روغن موجب عدم تعادل اسیدهای چرب در بدن می‌شود.

میزان نیاز بچه ماهی در مراحل تغذیه خارجی به اسیدهای چرب n3 برابر با 2 تا 2.2درصد، 20:5، 5% و اسیدهای چرب ۶، 22:6% با نسبت n3/n6 حدود 2 می‌باشد.

–  برای پیشگیری از فساد باید در مواقع حمل ونقل و انبار کردن حتما در دمای پایین نگهداری شوند.

–  قابلیت دسترسی به بافت تازه بدن ماهی وضایعات سایر حیوانات، آن هم به مقدار کافی، همیشه یکسان و یک اندازه نیست.

–  درصورت عدم پاستوریزاسیون به مقدار کافی، به ویژه در مورد ضایعات شیلاتی، احتمال وارد شدن عوامل بیماری‌زا وجود دارد.

–  انتقال ونگهداری نامناسب نه تنها موجب نابودی ویتامین‌ها وچربی‌های حساس می‌گردد، بلکه مزه وطعم جیره تغییر می‌یابد و باکتری‌ها وقارچ‌ها درآن رشد می‌یابند.

–  جیره مصرف شده درآب می‌تواند بر کیفیت آب تاثیر نامطلوب گذارد.

روش های تغذیه آبزیان

جیره مخصوص مرحله لاروی

برای عبور از مرحله لاروی، انواع مختلفی از جیره‌های مصنوعی مورد توجه قرار می‌گیرند که عبارتند از:

جیره چرخ کرده

جیره خمیری شکلی بوده که با هموژنیزه کردن اجزای بسیار مرطوب یا اجزای بسیار مرطوب و خشک با افزودن مکمل ویتامینه ومعدنی، مواد قابض وسایر ترکیبات مربوطه ساخته می‌شود.

جیره بسیار مرطوب با ذرات بسیار ریز

نوعی جیره خرمن مانند است که از تخم‌مرغ، گوشت میگو، صدف‌ها، شیرابه ماهی، ویتامین‌ها، مواد معدنی، محرک‌های غذایی، آرد گندم و ترکیبات هموژنیزه کننده برای دستیابی به ذرات بسیار ریز ساخته می‌شود. اندازه ذرات مطلوب و مورد نظر را می‌توان با غربالگری به دست آورد.

فراورده‌ای با ماتریکس مقاوم در برابر آب متشکل از اجزای خشک یا ماتریکس خشک متشکل از اجزاء مرطوب یا بسیار مرطوب است که به روش مناسب (خشک کردن در حالت انجماد، خشک کردن در خلا، خشک کردن در حرارت) خشک وسپس برای دستیابی به اندازه مطلوب له شده و از غربال عبور داده می‌شود.

این نوع جیره متداول‌ترین جیره مصنوعی است که برای پرورش لارو از آن استفاده می‌شود. موادی که بi خوبی مخلوط و له شده‌اند را به داخل هوا اسپری کرده و خشک می‌کنند. در ژاپن، ذرات با ابعاد 50-100میکرون تولید وبرای پرورش لارو ماهیان دریایی به کار می‌روند.

جیره میکرو باند

جیره‌های پودر شده به همراه یک ماده قابض می باشند، در این ارتباط می‌توان از جیره‌های میکرو باند دارای carrageenan، آگار، زئین، اسید آلژینیک و ژلاتین نام برد.

جیره با پوشش بسیار نازک

با پوشش‌دار کردن جیره با استفاده از برخی مواد مانند زئین وکلسترول- لسیتین ساخته می‌شود.

اجزاء پودر شده (10 گرم)

آب (35 میلی‌لیتر)

حرارت دهی در حمام آب گرم 80 درجه سانتی‌گراد.

با استفاده از همزن با سرعت بالا به خوبی مخلوط نمایید.

افزودنK- carrageenan  (حدود 0.5 گرم)
با همزن به خوبی مخلوط نمایید.

در یخچال 4 درجه سانتی‌گراد خنک نمایید.

K- carrageenan اجزاءجیره را به یکدیگر می‌چسباند.

در حالت انجمادخشک نمایید.

خرد نموده و غربال نمایید.

روش های تغذیه آبزیان

جیره میکرو کپسول‌دار

مفهوم یک مجموعه بسته‌بندی شده میناتوری است (یک میکرو کپسول) که در آن اجزاء مایع یا ذره‌ای جیره به دقت در یک دیواره قرار گرفته‌اند و در شرایط اختصاصی حاکم در محیط میکرو و ماکرو پیرامون آزاد می‌شوند و در پرورش ماهی امروزی کاربرد‌های وسیعی پیدا کرده است.

رها شدن اجزاء داخلی و مغذی در مکان‌های فعال می‌تواند از طریق پارگی دیواره (فعالیت آنزیمی، تغییر pH یا فعالیت باکتریایی) رخ دهد.

مزیت اصلی جیره‌های کپسوله، حداقل افت ترکیبات غذایی در محیط آب است؛ بدین ترتیب بار آلی موجود در سیستم و تغییرات واکسیژن به حداقل می‌رسد. کپسول‌ها را می‌توان در ابعاد مختلف (از 5 تا 700 میکرون) تولید نمود که بدین ترتیب برای لاروها و بچه ماهی‌ها در تمام مراحل رشد قابل مصرف می‌باشند.

کانازاوا انواع مختلف کپسول‌ها را با توجه به جنس دیواره آن به شرح زیر طبقه‌بندی نموده است:

– جیره میکرو کپسوله پروتیین- نایلون (MED)

– ژلاتین صمغ آکاسیا MED

– آلبومین سفیده MED

– گلیکوپپتید MED

– چیتوسان MED

در تصویر 10 روش کلی تولید MED نایلون پروتئین را ملاحظه می‌نمایید.

جیره‌های برکه‌ای:

این جیره‌ها با بکارگیری روش فرآوری با استفاده از خشک کن دو غلطکی به دست می‌آیند.

برگه‌ها را می‌توان بدون کاستن از ویژگی‌های پایداری‌شان با له کردن وغربال کردن به ذرات بسیار کوچک تبدیل نمود.

همچنین میزان غذای مصرفی را می‌توان با به‌کارگیری مواد قابض مناسب، طعم‌دهنده‌ها و رنگ‌های خوراکی افزایش داد.

مراحل لاروی باس راه راه، parch و silverside Athantic را می‌توان با جیره‌های برگه‌ای پرورش داد.

پلت‌سازی مستلزم عبور دادن جیره نرم از درون سوراخ‌های موجود در یک صفحه فلزی به منظور شکل‌دهی پلت‌های فشرده وسپس برش آنها درابعاد مورد نظر است.

آسیاب‌های اختصاصی ساخت پلت برای جیره آبزیان دارای یک واحد عمل‌آوری در قسمت بالای خود هستند که مایعاتی همچون آب وملاس می‌توانند از طریق آن به منظور افزایش خوش خوراکی به پلت‌ها اضافه شوند.

همچنین می‌توان بخار آب را از طریق یک سیستم تزریق بخار به داخل جیره وارد نمود.

روند عمومی شامل عبور دادن جیره از اتاقک عمل‌آوری است که 4 تا 6% آب به صورت بخار بدان افزوده می‌شود.

رطوبت خاصیت ضد اصطکاکی لازم را برای ایجاد فشردگی فراهم می‌آورد و وجود گرما سبب ژلاتینه شدن نشاسته خام موجود در اجزا و چسبندگی اجزا به یکدیگر می‌شود.

مواد از اتاقک عمل‌آوری به مرکز دستگاه پلت‌ساز سقوط می‌کنند. در داخل دستگاه پلت‌ساز، دو یا تعداد بیشتری غلتک و تیغه ماده موجود را به طرف سوراخ‌های روی صفحه فشار می‌دهند.

تیغه‌های ثابت که در لبه خارجی دستگاه قرار گرفته اند نیز پلت‌ها را در اندازه‌های ازپیش تعیین شده می‌برند. در عرض زمانی حدود 20 ثانیه پس از ورود جیره به آسیاب پلت‌ساز، جیره رطوبتی برابربا 15-16% را (اجزای جیره هریک 10-12%) در دمای 80-90درجه سانتی‌گراد کسب می‌کند.

درطول فشرده‌سازی بعدی از سوراخ، اصطکاک موجب افزایش دما به 92درجه سانتی‌گراد می‌گردد.

پلت‌ها بر روی کمربند غربالگر قرار گرفته و در یک خشک کن افقی و تونلی با  استفاده ازهوای سرد در عرض 10 دقیقه خشک می‌گردند تا رطوبت آن به کمتر از 10‌% برسد. ابعاد سوراخ‌های موجود روی صفحه مشبک معمولاً بین 1.5 تا 9.5 میلی‌متر است. قطر پلت‌ها را می‌توان تا 90 میلی‌متر نیز در نظر گرفت.
برای ساخت در مقیاس‌های کوچک، می‌توان جیره خمیری شکلی تهیه و سپس آن را چرخ نمود ورشته‌های حاصل را قبل از مصرف بخار داد وخشک کرد. بعداً آنها را خردو برای مصرف درجه‌بندی می‌نماییم.

روش های تغذیه آبزیان

کنترل کیفیت

کیفیت جیره به کیفیت وکمیت ماده خام وشرایط فرآوری وطول مدت نگهداری آنها بستگی دارد. کارآیی یک جیره برای افزایش رشد آبزی عمدتاً به شرایط فوق‌الذکر بستگی دارد.

علاوه بر تعادل ترکیبات غذایی، جیره باید درآب پایدار، جذاب، خوش خوراک بوده و اندازه ذرات آن برای مراحل مختلف رشد مناسب باشد. کیفیت پایین جیره می‌تواند ناشی از موارد ذیل باشد:

–  مواد خام با کیفیت پایین-

-افزودن اوره

–  بالا بردن خاکستر محلول در اسید که نمایانگر وجود ماسه و سیلیکا است

–  مقادیر بالای خاکستر؛-  به کارگیری چربی‌های فاسد

–  عدم کفایت مقادیر وویتامین‌ها در مکمل

–  مقادیر پایین اسیدهای چرب بشدت غیر اشباع

–  مقادیر پایین اسیدهای آمینه ضروری وعدم تعادل نسبت کلسیم به فسفر

–  حضور عوامل ضدتغذیه‌ای؛
–  نگهداری طولانی مدت جیره موجب کاهش کیفیت غذایی جیره می‌گردد

– مقادیر بالای رطوبت (بیش از 13%)

–  مقادیر بالای نمک