وقوع آتشفشان های اقیانوسی

حلقه آتشفشان اقیانوس آرام چگونه شکل گرفت؟

حلقه آتش اقیانوس آرام با حرکت صفحات تکتونیکی شکل گرفته است. این صفحات ثابت نیستند، در حرکت مداوم هستند. این به دلیل جریان های همرفتی است که در گوشته زمین وجود دارد. دز واقع تفاوت در چگالی مواد باعث حرکت این صفحات شده و منجر به حرکت صفحات تکتونیکی می شود. بنابراین همیشه جابجایی در حد چند سانتی متر در سال حاصل می شودکه ما در مقیاس انسانی متوجه آن نمی شویم، اما اگر ارزیابی دقیق داشته باشیم این جابجایی مشخص خواهد بود. در طول میلیون ها سال، حرکت این صفحات باعث ایجاد حلقه آتش اقیانوس آرام شده است. صفحات تکتونیکی کاملاً با یکدیگر متحد نیستند، اما فاصله ای بین آنها وجود دارد. ضخامت آنها معمولاً حدود 80 کیلومتر است و از طریق جریان های همرفت فوق الذکر در گوشته حرکت می کنند. وقتی این صفحات حرکت می کنند، هم جدا می شوند و هم با یکدیگر برخورد می کنند. بسته به تراکم هر یک از آن ها، یکی می تواند روی دیگری غرق شود. به عنوان مثال، صفحات اقیانوسی تراکم بیشتری نسبت به قاره ها دارند. بنابراین، آنها کسانی هستند که وقتی هر دو صفحه برخورد می کنند، در مقابل دیگری فرو می روند. این حرکت و برخورد صفحات باعث ایجاد فعالیت شدید زمین شناسی در لبه های صفحات می شود. بنابراین، این مناطق به ویژه فعال در نظر گرفته می شوند.

آتشفشان اقیانوسی

کوه دماوند بلندترین کوه آتشفشان ایران

همانطور که می دانید کوه دماوند در شمال ایران واقع گردیده است. دماوند بلندترین کوه ایران و بلندترین آتشفشان آسیا و خاورمیانه است. دماوند در رشته کوه البرز و در جنوب دریای مازندران جای دارد. این کوه از دیدگاه تقسیمات کشوری، در بخش لاریجان و در شهرستان آمل در استان مازندران واقع شده  است. شهر های رینه و گزنک در دامنه این قله قرار دارد. این قله در ۲۶ کیلومتری شمال غربی شهر دماوند، ۶۲ کیلومتری جنوب غربی آمل، ۶۹ کیلومتری شمال شرقی تهران می باشد. دماوند، آتشفشانی نیمه فعال دارد. در این کوه چندین چشمه گوگردی و چشمه آب گرم به چشم می خورد. اولین فوران این کوه حدود ۱.۷۸ میلیون سال قبل بوده است. در این کوه فوران های مربوط به ۶۰۰ هزار الی ۲۸۰ هزار سال قبل هم رخ داده است. آخرین فوران این کوه حدود ۷ هزار و ۵۰۰ سال پیش بوده است. از این سال تا به حال این کوه فعالیت چشم گیری نداشته است. دلیل اصلی که باعث تحریک کوه آتشفشان می شود این است؛ تعداد زمین لرزه ها افزایش یابد یا ایجاد ترک در زمین و خارج شدن خاکستر و بخار از دهانه کوه است. این نشانه ها می تواند دلیل فوران کوه باشد، اما در مورد دماوند نمی توان به طور یقین نظر داد. در سال های اخیر، با وقوع چندین زلزله در تهران و خبر فوران دماوند، اما هنوز اتفاقی نیفتاده است.

وقوع آتشفشان های اقیانوسی

آتشفشان زیر اقیانوس: اگر نگاهی داشته باشیم به پراکندگی آتشفشان ها در سطح زمین مشاهده می کنیم که اولا بین مناطق آتشفشانی و نقاط زلزله خیز زمین رابطه غیر قابل انکاری وجود دارد و ثانیا این دو پدیده در مناطق خاصی از زمین یعنی در حد و مرز صفحات لیتوسفری زمین اتفاق می‌افتند. در مجاور دراز گودال های اقیانوسی، یعنی در مناطقی که فرورانش اتفاق افتاده، آتشفشان ها از نوع انفجاری اند ( مانند نواحی ژاپن ، اندونزی ، فیلیپین ، مغرب ایالات متحده ، مکزیک ، اکوادور ، پرو ، ایتالیا و یونان). پشته‌های اقیانوسی ( Ridge ) نیز محل وقوع آتشفشان های فعال و تقریبا دائمی هستند. این آتشفشان ها عموما غیر قابل مشاهده اند، زیرا در اعماق زیاد آب دریا (1500 تا 2000 متری) اتفاق می‌افتند و به ندرت در سطح زمین نمایان می‌شوند. با این وصف با اکتشافات و بررسی های کف اقیانوس ها به کمک اطاقک های شناور، توانسته‌اند تظاهرات آتشفشانی این مناطق را از نزدیک مشاهده کنند.

خرید سوسیس ماهی، سرشار از امگا3

خرید ماهی قزل آلا تازه

آتشفشان های پشته میان اقیانوسی

این آتشفشان ها از شکاف های یک دره اصلی و دره‌ای فرعی کوچکتر در کف اقیانوس به بیرون سرازیر می شوند. ترکیب آنها اساسا بازالتی بوده، که به آن بازالت مور می‌گویند و در آن گدازه پاشی به وفور یافت می‌شود. پشته میان اقیانوسی، دارای شکستگی و گسل های فراوان هستند که کم و بیش با محور پشته موازی است. رسوبات این ناحیه اساسا از نوع پلاژیک اند. با بررسی ها و مطالعات دقیق ثابت شده است که لایه‌های سازنده پوسته اقیانوسی به اقیانوس ها شباهت دارند. بازالت های سازنده کف اقیانوس از نوع تولئیت اقیانوسی است که ماگمای کم تحول یافته‌ای محسوب می‌شوند. تشخیص آتشفشان های بازالتی در پوسته اقیانوسی قدیمی که از مراکز گسترش کف اقیانوس ناشی شده باشد بسیار مشکل است، یکی به دلیل دگرسان های شدید، ویژگی های ژئوشیمیایی آن دستخوش تغییر زیاد می شود، از این رو تنها به کمک توالی سنگ شناسی مثلا وجود گدازه‌های بالشی که به سمت پائین به مجموعه ای از دایکهای صفحه‌ای ختم شود و حضور قطعاتی ازبقایای لیتوسفر اقیانوسی می‌توان وجود مراکز گسترش قدیمی را آشکار ساخت.

آتشفشان زیر اقیانوس

آتشفشان های ممتد وسط صفحه اقیانوسی

این قبیل آتشفشان ها بر روی پی سنگی از لیتوسفر اقیانوسی بنا می‌شوند که گاهی به صورت کوه آتشفشان منفرد (سی مونت) و یا به صورت رشته جزایر آتشفشانی (مثلا جزایر آتشفشانی هاوایی) به دنبال هم قرار گرفته اند. قطر سی مونت ها متفاوت است و ممکن است کمتر از یک کیلومتر تا ده ها کیلومتر تغییر کند. در قاعده کوه دریایی (یاسی مونت) ، گدازه‌های بالشی بازالتی و هیالوکلاستیتها دیده می‌شود ولی در نزدیک به سطح دریا ، با پوششی از لایه‌های پیروکلاستی و گدازه‌های آتشفشانی پوشیده می‌شود. رشته جزایر آتشفشانی وسط اقیانوس به صورت دانه‌های تسبیح به دنبال هم قرار می‌گیرند که امتداد آن ها بر پشته میان اقیانوس عمود بوده و با دور شدن از این پشته سن آنها زیادتر می‌شود. این نوارهای آتشفشانی بر اثر عبور صفحه لیتوسفری از روی نقاط داغ زیر لیتوسفر بوجود می آیند. مسلما با حرکت و فرورانش صفحات لیتوسفری ، این جزایر نیز ممکن است به همراه پوسته اقیانوسی به زیر صفحات مجاور وارد شده، و بلعیده شوند یا بخش هایی از آن به صورت تکه های مجزا به حالات فرورانش در قطعه مجاور باقی بماند.

آتشفشان زیر اقیانوس

آتشفشان های جزایر قوسی

این آتشفشان ها به صورت خط باریک و با پهنای کمتر از 50 کیلومتر به موازات محور دراز گودال های اقیانوسی قرار گرفته اند. بر حسب شکل گودال (مستقیم یا منحنی) ، امتداد خطی آتشفشان های مزبور ممکن است مستقیم (جزایر تونگا – کرمارک) یا داری انحنا باشد (جزیره ماریانا). آتشفشان های فعال که به آن آتشفشان های پشت قوس می گوییم، در کنار دریاهای حاشیه‌ای قرار دارند. سنگ های جزایر قوسی اکثرا از نوع بازالتی یا آندزیتهای بازالتی با ماهیت تولئی ایتی بوده و از لیتوسفر فرو رانده یا از گوه گوشته‌ای روی آن منشات گرفته اند. اخیرا سنگ هایی به نام بونینیت (Boninte) ( بازالتی یا آندزیتی که غنی از منیزیم ، کروم و نیکل اند ) به عنوان ماگمای اصلی سنگ های جلوی قوس آتشفشانی معرفی شده است که در مراحل اولیه تکامل جزایر قوسی ظاهر می‌شوند

آتشفشان های منفرد کف اقیانوس

این قبیل آتشفشان ها دور از پشته میان اقیانوسی و سیستم ریفت اصلی آن قرار دارند. بنای این آتشفشان ها بر روی پوسته اقیانوسی با ترکیب تولئیت اقیانوسی بنا نهاده شده است. تعداد آن ها به چندین هزار می رسد. بعضی از آن ها در شمال اقیانوس اطلس (نظیر جزایر تنریف ، هیرو ، لاپالما) از نظر تحولات آتشفشان شناسی و فرسایشی در مراحل مختلف قرار دارند. سنگ های آتشفشانی این جزایر غالبا از نوع آلکالن سدیک اند که بعضی از آنها تامئولیت نیز تفریق یافته اند. بعضی دیگر استثنائا از نوع آلکالن پتاسیک اند (تریستان داکونها که در جنوب اقیانوس اطلس و در فاصله 500 کیلومتری از ریفت وسط اقیانوس قرار دارد ). به نظر می‌رسد که ماگمای مولد این آتشفشان های منفرد از مناطق عمیق تر منشا گرفته و بنابراین درجه آلکالینیته آنها بیشتر است. مثلا جزیره اسیتر در نزدیکی پشته میانی اقیانوس آرام از نوع بازالت حد واسط و ساب آلکانی است و به ریولیت تفریق یافته است، در حالی که جزیره کوک Cock Island و تاهیتی واقع در 3000 کیلومتری مغرب پشته مزبور از نوع آلکالی و غیر اشباع از سیلیس اند.