نکات کلیدی درباره ی اختلال وسواس فکری

اختلال وسواس در روانشناسی

اختلال وسواس فکری یا OCD یک اختلال متداول عصبی-شناختی در برخی افراد می باشد که علائم شناخته شده آن دو نوع می باشد:

افکار وسواسی و رفتارهای اجباری

وجود هرکدام از این علائم در فرد می تواند نشان دهنده وجود اختلال وسواس فکری باشد. افکار وسواسی افکاری ناخواسته و نگران کننده ای هستند که در نهایت باعث رسیدن به پریشانی، اضطراب و یا ترس می شود و می توان گفت محتوای این وسواس امکان دارد هر چیزی باشد .

به طور مثال می توان گفت ترس از آلوده شدن به میکروب ها، مرور کردن افکار خشن در ذهن و یا شک مداوم در انجام یک سری اعمال و رفتار می تواند از افکار وسواسی باشد. به یاد داشته باشید این افکار در برخی مواقع از نظر محتوا، اصلا منطقی نیستند و کنترل این افکار ها تقریبا غیر ممکن می باشد.

میتوان گفت که رفتارهای اجباری، مجموعه اقداماتی می باشد که فرد برای کاهش درد و رنج افکار وسواسی، و در نتیجه متوقف کردن آن و یا جلوگیری از وقوع اتفاقات ناگوار انجام می دهد.

با اینکه در برخی موارد میتوان بین افکار وسواسی و اجبار، ارتباطی پیدا کرد ولی در بیشتر مواقع هیچ ارتباط منطقی بین افکار وسواسی و اجبار وجود ندارد ، به عنوان مثال ، کسی که فکر وسواسی نسبت به میکروب و کثیفی دارد، دائما دست های خود را زیر آب گرفته و شستشو می دهد.

فرد مبتلا به اختلال وسواس فکری، خود در تلاش است تا بتواند رفتارهای خود را کنترل کند حتی در برخی موارد با وجود اینکه می داند رفتارش منطقی نیست ولی چون از لحاظ احساسی خود را مجبور به انجام آن می داند به سمت همان افکار رفته و دوباره آن رفتار را انجام می دهد اما باید بدانیم که که علائم وسواس میتواند قابل کنترل باشد و یکی از بهترین راه حل برای درمان قطعی وسواس، کلینیک درمان وسواس است.

اختلال وسواس در روانشناسی

وسواس فکری چند نوع است؟

میتوان گفت از نظر علمی دسته بندی برای وسواس فکری موجود نیست ولی بر اساس علائم، می توان انواع وسواس فکری را توصیف کرد . شخصی که به اختلال وسواس فکری مبتلا می باشد ، با توجه به علائم موجود در آن فرد می تواند در چند دسته بندی نیز قرار گیرد و هر نوع وسواس فکری و یا رفتار اجباری را داشته باشد. اما وسواس فکری بیشتر با دسته بندی های زیر معرفی می شوند:

افکار پرخاشگرانه یا جنسی :

نوع متدوالی از افکار وسواسی، افکاری مرتبط با آسیب رساندن به دیگران می باشد . اینگونه که تصاویری از خشونت گری و پرخاش به دیگران در ذهن فرد که امکان دارد جنبه های جنسی نیز داشته باشد مرور می شود .

ترس از صدمه رسیدن به دیگران :

برخی از افراد، به جای ترس از آسیب رساندن، از آسیب دیدن عزیزان شان واهمه دارند. به عنوان مثال امکان دارد شخصی این افکار وسواسی داشته باشد که فرزند او طی یک تصادف می میرد به همین دلیل امکان دارد برای جلوگیری از بروز همچین اتفاقی، رفتارهای اجباری متعددی انجام دهد.

مسئولیت رفت و آمد فرزند خود را قبول کند و یا وسیله نقلیه او را به دفعات چک کند تا مطمئن باشد که سالم است.

ترس از میکروب ها و آلودگی ها :

بیشترین و متداول ترین انواع وسواس فکری، ترس از میکروب ها و نیاز به شستن چند باره دست ها است. بسیاری از افرادی که دارای اختلال وسواس فکری هستند ترس از میکروب ها دارند امکان دارد برای رهایی از این افکار دست به رفتارهای اجباری متفاوتی از جمله شستن مکرر دست ها و وسایل شخصی نمونه ای بزنند .

شک و تردید در ناقص انجام دادن کار :

اختلال وسواس فکری باعث می شود که شخص مدام شک داشته باشد که کاری را درست و کامل انجام داده است یا نه . به عنوان مثال شخصی از منزل خود خارج می شود و در خانه را قفل می کند.

فکر وسواسی درست انجام دادن کار موجب می شود تا او برای چک کردن قفل بودن درب منزل تا چندین بار در روز به منزل خود مراجعت کرده و بسته بودن درها را چک کند .

مسائل مربوط به اموز مذهبی و انجام گناه :

از انواع وسواس فکری، داشتن وسواس و نگرانی در مورد غیر اخلاقی بودن یا گناهکار بودن شخص می تواند باشد . این افراد ممکن است در نتیجه این افکار مدام در حال نماز خواندن و دعا کردن باشند.

خود کنترلی :

ترس از دست دادن کنترل خویش و انجام رفتارهای غیر ارادی و نامناسب، در ذهن برخی از افرادی که از این اختلال رنج می برند وجود دارد. بعضی از افراد نگرانی این را دارند که ناگهان در جمع شروع به داد و فریاد زدن کنند، بعضی ها نیز نگران آسیب رساندن به دیگران هستند.

این افکار احتمالا در ادامه با هرگونه رفتار اجباری پیگیری می شود. اما نکته ای که مهم است در این مدل از انواع وسواس فکری امکان منزوی شدن فرد به دلیل ترس از نزدیک شدن به دیگران و ارتباط برقرار کردن با آنها وجود دارد .

ترتیب و تقارن :

نظم و ترتیب دادن وسایل و اشیا “به صورت کاملا دقیق” یکی از متدوال ترین انواع وسواس فکری است. افرادی که به این افکار وسواسی مبتلا هستند، برای نظم و ترتیب دادن اشیا به طور کاملا مرتب و یا متقارن زمان نسبتا زیادی صرف می کنند.

آن ها هم چنین ممکن است افکار خرافاتی در مورد برخی از اعداد و یا الگوهای تقارنی در ذهن خود داشته باشند. از انواع دیگری از وسواس های فکری می توان گفت اعتقادات به جادو یا تفکرات جادویی، وسواس در مورد بدن خود، وسواس در مورد الگوی تنفسی و … است

وسواس فکری (OCD) کودکان چیست؟

وسواس فکری (OCD) نوعی اختلال است که تاثیر خود را بر وضعیت فکری و بر نحوه فکر کردن کودکان و حتی بزرگسالان می‌گذارد. اگر کودک شما دچار وسواس فکری – عملی Obsessive-Compulsive Disorder)) است و یا علائمی دارد که نشان دهنده بروز این بیماری است.

به این نکته توجه کنید که این مساله فقط مخصوص کودک شما نبوده است . برآوردها نشان داده که از هر 100 کودک، یک نفر دارای وسواس فکری (OCD) می باشد.

این یعنی ، میلیون‌ها نفر در سراسر جهان از وسواس فکری کودکان رنج می‌برند. زیرا وقتی کودکی مبتلا به وسواس فکری (OCD) می‌شود. زیرا به طور ناخواسته این افراد والدین ، اعضای خانواد، دوستان و حتی معلمان و کارکنان مدرسه خود را نیز تحت تاثیر رفتار خود قرار می دهد.

نکته‌ی مهمی که والدین به آن باید توجه کنند ، نباید خودتان را به دلیل وسواس فکری (OCD) کودک خود سرزنش کنید ! حتی والدین بدترین رفتار را در زندگی خود داشته باشند نیز دلیل به وجود آمدن این اختلال در کودکان نمی شود.

مقالات مرتبط: با این راه کارها به راحتی بر استرس خود غلبه کنید

وسواس فکری (OCD) مرحله گذرایی نیست که فرزند شما از آن عبور کند. پسر و یا دختر شما به طور عمد رفتار ناشایستی از خود بروز نداده‌اند و یا سعی در جلب توجه بیشتر ندارند.

در واقع کودک شما در این میان مقصر نیست و از همه مهم تر، شما نیز مقصر نیستید. وسواس فکری (OCD) نوعی اختلال عصبی شناختی میباشد. به این معنی که مغز کودکی که دارای وسواس فکری (OCD) است، نسبت به کودکی که وسواس فکری (OCD) ندارد؛ به گونه‌ای متفاوت عمل می‌کند.

شناسایی علائم وسواس فکری در کودکان و مراجعه به کلینیک درمان وسواس، بهترین و موثرترین اقدامی است که میتوان والدین برای بیماری فرزند خود انجام دهند.

اختلال وسواس در روانشناسی

شناسایی علائم وسواس فکری در کودکان

به عنوان والدین کودک، این نکته که شما بتوانید با دقت بر رفتار کودک خود علائم بیماری را در او را تشخیص دهیدبسیار مهم است و این اولین قدم را برای کمک به درمان کودک خود است.

در بعضی از موارد این رفتارها توسط والدین به راحتی قابل مشاهده و شناسایی است. مثل کودکی که دست‌های خود را بیش از حد می‌شورد.
کودکی که برای مدت زمان طولانی و به صورت مکرر قفل بودن درها را چک می‌کند.

ولی در برخی از موارد نمیتوان این رفتارها توسط والدین قابل شناسایی باشد ، زیرا این افکار فقط در ذهن کودک اتفاق می‌افتد ، برای مثال کودکی که برای جلوگیری از اتفاقات وحشتناک به طور مداوم در حال دعا کردن است یعنی اینکه کودکان گاهی وسواس خود را به عنوان “افکار بد”، “ترس” و یا “نگرانی” توصیف می‌کنند.

در برخی موارد واقعاً  بیان کلمات و یا توصیف حالت‌ها و افکار به والدین برای آنها بسیار سخت می باشد و همین باعث می شود تا آزار و اذیت شوند و در نتیجه آنها احساس می‌کنند باید با انجام فعالیت های وسواس گونه موجب کاهش اضطراب و یا ناراحتی خود شوند .

شناسایی این افکار توسط والدین باعث می شود تا کمک بزرگی برای درمان قطعی وسواس در کودکان شود .

مقالات مرتبط: اگر دچار زندگی یکنواخت شده اید قبل از آنکه به جسم و روح شما لطمه وارد شود این مطلب را بخوانید

درمان قطعی وسواس فکری چگونه صورت می گیرد؟

اگر فکر می کنید که شما و یا کودک شما این اختلال دارد می توانید برای درمان قطعی وسواس فکری، اقدام‌های بسیار موثر و اساسی بردارید از جمله :

– فهمیدن و درک وسواس فکری (OCD) (شما در مرحله اول باید بدانید که وسواس فکری (OCD) چیست و چه رفتارهایی اصلا در این گروه دسته بندی نمی‌شوند. دلایل به وجودآمدن وسواس فکری (OCD) را بدانید و در این باره مطالعه داشته باشید.)

– یافتن یک درمانگر مناسب برای انجام روند درمان در کلینیک درمان وسواس فکری

– یادگیری نحوه تشخیص و پاسخ به علائم به این بیماری (شما باید بیاموزید که درمانگر خود باشید)

برای اینکه درمان قطعی وسواس فکری را بدانید و رفتاری متناسب با این نوع اختلال عصبی داشته باشید میتوانید موارد زیر را رعایت کنید :

۱ : باید بدانید که اختلال وسواس فکری (OCD) یک بیماری مزمن است.

اختلال وسواس فکری (OCD) همانند یک بیماری مزمن می باشد یعنی یک درمان مقطعی و قطعی برای آن وجود ندارد و ممکن است این بیماری همیشه در پس زمینه روانی افراد وجود داشته باشد .

ولی نباید نگران بود . زیرا درست مانند بیماری‌های دیگری مانند آسم، آلرژی و یا دیابت، افراد باید یاد بگیرند که چگونه می توانند وضعیت خود را با درمان مناسب مدیریت کنند.

یعنی این افراد که مبتلا به اختلال وسواس فکری (OCD)، هستند میتوانند با آموزش صحیح، نحوه مدیریت علائم بیماری خود را آموخته و از زیاد شدن دوباره این بیماری جلوگیری کنند.

۲ : درمان شناختی رفتاری (CBT) بهترین روش درمان قطعی وسواس فکری است.

درمان شناختی رفتاری (CBT) که گاهی اوقات با دارو نیز میباشد توانسته کمک زیادی به تسکین این اختلال کند . معمولا اختلال وسواس به عنوان یک اختلال روانی دسته بنده نمی شود و بیشتر از آن به عنوان یک بیماری ژنتیکی با مولفه های رفتاری خاص یاد می شود.

بنابراین استفاده از یک درمانگر متخصص در کلینیک درمان وسواس می تواند کمک خیلی خوبی به تسریع روند درمان داشته باشد . درمان شناختی رفتاری (CBT) از جمله موثرترین روش‌های درمان اختلال وسواس فکری (OCD) کودکان نیز شناخته شده است و روش مورد تایید موسسات شناخته شده‌ای مانند آکادمی روانپزشکی کودک و نوجوان آمریکا و دانشکده پزشکی هاروارد است.

۳ : درحالی که استفاده از دارو بسیار مفید بوده، ولی می توان گفت که به تنهایی درمان کاملی نمی تواند باشد

این امر طبیعی است که افراد همیشه به دنبال سریع ترین و راحت ترین کار برای درمان قطعی وسواس فکری باشند . استفاده از دارو ، آن هم به تشخیص پزشک متخصص، تنها یکی از قسمتهای برنامه درمانی موفق می باشد .

درمان دارویی در بهترین حالت، به طور متوسط حدود 60-70 درصد علائم را کنترل کرده است. علاوه بر اینکه برای انتخاب داروی مناسب باید فاکتورهای زیادی مانند عوارض جانبی و تفاوت های فردی را در نظر داشته باشیم .

علاوه بر این در بیشتر موارد قطع دارو باعث شده تا بیمار دوباره به رشد سریع بیماری و در نتیجه علائم حاصل از آن برگردد.

۴: با کمک شما است که کمک می شود تا وسواس درمان قطعی پیدا کند .

با استفاده از روش های درمانی موجود شما یاد می گیرید که چگونه علائم خود را مدیریت کنید. با پیشرفت درمان، مسئولیت هدایت درمان از درمانگر به تدریج به سمت خود شما تغییر می کند یعنی انجام تمرین ها و الگوهای مدیریت علائم، مهم ترین عامل درمان قطعی وسواس فکری در افراد مبتلا می باشد.