چرا در شب عید سبزی پلو و ماهی می خوریم؟
بسیاری از مردم بر این باورند که خوردن سبزی پلو و ماهی در نوروز از ماجرای حضرت سلیمان و انگشترش نشات می گیرد و تجدید خاطره ای از یافتن نگین سلیمان و تلاش انسان برای وصول به اسم اعظم عشق است که با نوروز و رستاخیز بهار همراه می باشد. حضرت سلیمان دارای انگشتری بود که با آن می توانست دیو و پری را به خدمت خود درآورد. روزی دیوی خود را به شکل حضرت سلیمان در آورد و انگشتر او را به دست‌آورد و به تخت پادشاهی نشست. دیو برای اینکه انگشتر به دست سلیمان نبی نیافتد، انگشتر را به دریا انداخت. حضرت سلیمان به مردم گفت که دیو به جای او بر تخت نشسته و انگشترش را به دریا انداخته اما کسی حرف سلیمان را گوش نکرد پس او به کنار دریا رفت و شروع به آغاز ماهیگیری کرد. پس از مدتی حضرت سلیمان ماهی گرفت و شکم ماهی را شکافت و انگشترش را در شکم ماهی یافت و بر دست کرد. چندی بعد مردم متوجه شدند سلیمان واقعی با خاتم سلیمانی، بیرون شهر است و کسی که بر تخت نشسته حضرت سلیمان نیست بنابراین در سیزده نوروز دیو را از تخت پایین کشیده و همه از شهر بیرون آمدند تا سلیمان را به تخت بازگردانند. بر اساس این داستان مردم می گویند چون حضرت سلیمان انگشتر خود را در شکم ماهی پیدا کرد پس ما ماهی می خوریم به امید اینکه حقیقت را بیشتر درک کنیم.
سبزی پلو با ماهی
توصیههای اهل بیت (ع) برای چگونه خوردن سبزی پلو ماهی در شب عید
یکی از سنت‌هایی که مدت‌هاست میان ایرانیان روایج یافته و حتی به یک فرهنگ تبدیل شده است ، سنت خوردن سبزی پلو ماهی در شب عید یا روز عید نوروز است. هر کس از درد شقیقه و شکم‌درد مىترسد ، نباید در تابستان و زمستان ، خوردن ماهى تازه را به تأخیر انداخت .
سنت در آستانه عید نوروز :
یکی از سنت‌هایی که سال‌هاست میان ایرانی‌ها رواج زیادی پیدا کرده است ، خوردن سبزی پلو با ماهی در شب و روز عید نوروز است . در واقع می‌توان گفت این وعده غذایی به یکی از فرهنگ‌های ایرانیان تبدیل و نسل به نسل نیز منتقل شده است و امروزه یکی از نشانه‌های نزدیک شدن به عید نوروز در هر خانواده ایرانی ، مهیا کردن لوازم مورد نیاز برای تهیه سبزی پلو با ماهی است .
یکی از مسائلی که در دین اسلام مورد توجه قرار گرفته است ، بحث تغذیه ، آداب آن و تأثیر آن در سلامت روح و روان انسان است . طوری که خداوند یک سوره از قرآن کریم را به نام « مائده » نامیده است و این به تنهایی نشان از اهمیت تغذیه در امورات دنیوی و اخروی انسان‌ها دارد .
گوشت ماهی از جمله منابع غنی و پروتئینی است که از آن به عنوان یک ماده غذایی مفید جهت حفظ سلامت بدن نام می‌برند. اکثر متخصصان تغذیه در بررسی‌های خود دریافتند که خوردن گوشت ماهی نه تنها پروتئین و آمینو اسید لازم برای بدن را تأمین می‌کند ، بلکه باعث می‌شود فرد احساس سیری طولانی‌تری داشته باشد . همچنین پزشکان از زمان قدیم توصیه می‌کردند که از گوشت سفید و به ویژه ماهی بیش از گوشت قرمز استفاده شود . گوشت ماهی منبع غنی از امگا 3 است ، امگا 3 فراوان موجود در گوشت ماهی می‌تواند احتمال ابتلا به حمله‌های قلبی ، آلزایمر، خشکی چشم و برخی از انواع سرطان‌ها را کم کند . ماهی‌هایی مانند کیلکا ، کولی ، ساردین ، سالمون و قزل‌آلا در کنار میگو ، گردو ، روغن کانولا و روغن زیتون از منابع خوب و در دسترس دریافت امگا 3 محسوب می‌شوند . ضمن اینکه مصرف مداوم ماهی و دریافت پروتئین فراوان موجود در گوشت آن ، به خصوص امگا 3، تا حد چشمگیری از ابتلا به افسردگی و زوال عقل هم پیشگیری می‌کند .
سنت خوردن سبزی پلو ماهی در شب عید با توصیه های پزشکی :
توصیه‌هایی توسط پزشکان و متخصصان تغذیه درباره مصلحات آبزیان ، از نگاه طب سنتی هم شده است که با توجه به اینکه طبع ماهی سرد است و با توجه به اینکه در فصل زمستان قرار داریم ، توصیه می‌شود بعد از مصرف ماهی از عسل و خرما استفاده شود تا طبیعت سرد ماهی مشکلاتی برای آن‌ها ایجاد نکند . از دیگر مصلحات ماهی، پختن با دنبه یا کنجد ، سیر و آویشن ( که برای از بین بردن بوی ماهی هم استفاده می شود ) زنجبیل ، عسل ، گل انگبین ، ادویه گرم و سکنجبین است .
ترکیبی که به عنوان مثال به خوبی در سبزی پلو و ماهی می توان مشاهده کرد . سبزیجات غنی از ویتامین های A، C و آنتی اکسیدان هایی می باشد که می تواند باعث افزایش عملکرد و اثربخشی اسیدهای چرب امگا 3 در بدن می گردد . از این رو سبزی پلو با ماهی برای بیماران تصلب شرائین و بیماران قلب عروقی مفید و دارای اثرات ضد سرطانی نیز می باشد . خصوصا اگر سبزی در آن به صورت تازه مصرف شود . زیرا سبزیجات تازه دارای مقدار بسیار بیشتری ویتامین C و سایر آنتی اکسیدان ها در مقایسه با سبزیجاتی است که از مدتها قبل در یخچال یا فریزر نگهداری می شود .
بیاناتی از اهل بیت (ع) درباره مصرف ماهی :
در همین راستا وقتی کمی در احادیث مربوط به استفاده از گوشت حیوانات به ویژه ماهی ریز میشویم ، با توصیه‌ها و حتی تذکراتی مهم و جدی مواجه میشویم .
امام صادق(ع) می‌فرمایند : « هر کس در حالى بخوابد که ماهى خورده و در پى آن ، چند خرما یا مقدارى عسل نخورده است ، تا صبح ، رگِ سستْ اندامى بر او غلبه خواهد داشت. » (الکافی ، ج 6 ، ص 323)
« طب‌الرضا » نام کتابی است که در آن ، مجموعه بیانات علمی و پزشکی امام رضا (ع) ذکر شده است ، ایشان در این مجموعه بیانات با شرح خواص غذاها و نوشیدنی‌ها، راهکارهای بهزیستی و بهداشت و سلامت را به انسان می‌آموزند . امام رضا (ع) در مورد مصرف این ماده پروتئینی سفارش‌های جالبی دارند ، ایشان می‌فرماید : «مَن خَشِیَ الشَّقیقَةَ وَ الشَّوصَةَ، فَلا یُؤَخِّر أکلَ السَّمَکِ الطَّرِیِّ صَیفاً و شِتاءً ، هر کس از درد شقیقه و شکم‌درد مىترسد ، نباید در تابستان و زمستان، خوردن ماهى تازه را به تأخیر افکند (بحارالأنوار، جلد62، صفحه 324) . ایشان در دستورالعمل دیگری در مورد گوشت ماهی می‌فرمایند : «الاِغتِسالُ بِالماءِ البارِدِ بَعدَ أکلِ السَّمَکِ یورِثُ الفالِجَ ؛ غسل کردن با آب سرد پس از خوردن ماهى ، سست اندامى ایجاد می‌کند(بحارالأنوار، جلد62، ص321).
همچنین در بیانی دیگر می‌فرمایند : باید از این بپرهیزی که تخم‌مرغ و ماهی را همزمان در معده گردآوری ؛ چراکه هرگاه این دو با یکدیگر جمع شوند ، قولنج ، باد بواسیر و دندان درد به وجود می‌آورند . همچنین آشامیدن آب بلافاصله بعد از خوردن ماهی نهی شده است ، چراکه می‌تواند موجب بیماری‌های مزمن شود .
امام کاظم(ع) نیز در اهمیت این موضوع به خوردن گوشت ماهی تأکید می‌کنند و می‌فرمایند : اگر آن را بدون نان خوردی ، بسنده‌ات می‌کند و اگر آن را با نان خوردی برایت گوارا می‌شود .
حال با توجه به اینکه هموطنانمان در مناطق شمالی و جنوبی کشور به دلیل شرایط آب و هوایی خاص و وجود زیاد منبع غذایی ماهی ، میل زیادی به خرید و استفاده از گوشت ماهی دارند ، خوب است بیش از دیگران به این نکات توجه داشته باشند ، این در حالی است که بسیاری از مردم ، میانه‌ای با خوردن ماهی ندارند به عنوان مثال بوی آبزیان ، یکی از دلایل کمبود مصرف آبزیان در ایران است . یکی از مهمترین عوامل در کاهش مصرف ، بوی آبزیان می باشد که بعضی از افراد بوی ماهی را دوست ندارند و از استشمام آن دچار ناراحتی می شوند .
بی‌تردید عمل به توصیههای اهل‌بیت (ع) در موضوعات مختلف از جمله تغذیه ، بهترین و آسان‌ترین راهکارها برای شبیه کردن خود به آن بزرگواران است ، آنان به عنوان برترین هادیان بشریت ، قطعا مصلحت محبان و شیعیانشان را در دنیا و آخرت بیش از هر کس دیگری می‌دانند . یک رفتار ساده اما تاثیرگذار که خوب است به آن اهتمام بورزیم ، حرف‌شنوی از ائمه اطهار(ع) حتی در جزئی‌ترین مسائل است ، به عنوان مثال ، اگر می‌فرمایند برای بهبود یک بیماری ، فلان تغذیه را مصرف کنیم و فلان تغذیه را مصرف نکنیم ، حرف‌شنوی داشته باشیم و نسبت به آن پایبند باشیم که خیر در آن است.