اگر اطلاعی در مورد زیستگاه اصلی ماهی تیلاپیا ندارید باید بدانید که زیستگاه اصلی این ماهی شرق آفریقا به ویژه کنیا میباشد. ژاپنی‌ها به دلیل کمبود غذا، ماهی تیلاپیا را از مالزی به کشور خود بردند و به عنوان گونه پرورشی معرفی کردند. امروزه تیلاپیا در ژاپن، روسیه، هند و بخش‌هایی از آمریکا و اروپا بطور گسترده پرورش داده می‌شود. بیشتر تیلاپیاها میکروفیت خوار هستند اما تعدادی از آنها گیاهان عالی‌تر را ترجیح می‌دهند و در محل‌هایی که دیگر گونههای پرورشی از پلانکتون‌ها تغذیه می‌کنند از گیاهان عالی استفاده می‌کنند. گونه‌هایی که خارهای آبششی کوتاه تر و زمخت تری دارند از ذرات غذایی بزرگتر تغذیه می‌کند. این ماهی در اکوسیستم هایی که بار مواد آلی در آن ها زیاد است و خیلی از گونه ها حذف شده اند، می تواند رشد کند. چون پیکره مواد آلی گیاهی را به پیکره پروتئین حیوانی تبدیل می کند. ماهی تیلاپیا را می توان با تراکم بسیار زیاد، مصرف کم آب و غذای ارزان تولید کرد که می تواند نقش برجسته ای در اقتصاد ملی ایفا کند.
مزایای پرورش تیلاپیا عبارتند از:
- دارای رشد سریع میباشد.
- تطابق زیاد با شرایط محیطی.
- امکان تولید متراکم.
- امکان پرورش به صورت چندگونه ایی با کپور، میگو و…
- مقاومت بالا در برابر بیماری ها.
- قابلیت تبدیل ضایعات کشاورزی-دامی و آلی به پروتئین باکیفیت بالا
- نیاز تغذیه ایی کم و ارزان قیمت
- هزینههای کم تولید و نیازهای محدودسرمایه گذاری اولیه
شرایط پرورش ماهی تیلاپیا
مهمترین گونه های ماهی تیلاپیلا
– تیلاپیای آبی (Blue Tilapia (oreodromis aureus
– تیلاپیای نیل (orechromis niloticus)
– تیلاپیای موزامبیکی oreochromis mossamicus
– وامی تیلاپیا Wami Tilapia
– تیلاپیای قرمز Red Tilapia
نیازهای زیستی ماهی تیلاپیا برای پرورش عبارتند از:
- دما: 35 -20 درجه سانتی گراد
- شوری: رشد طبیعی ماهیان بزرگتر در شوری 49ppt و ماهیان جوان در شوری 69ppt، بسیاری از گونه های تیلاپیا میتوانند تا شوری 120ppt را تحمل کنند.
- اکسیژن محلول: این ماهی میتواند در مقادیر بسیار کم اکسیژن در حدود 0.5 تا 1 میلی گرم بر اکسیژن زنده بماند، همچنین میتواند در سطح فوق اشباع اکسیژن نیز برای مدت طولانی زنده بماند.
- آمونیاک: مقادیر کمتر از 0.1 میلی گرم بر لیتر
- نیتریت: میزان غلظت مرگ آور نیتریت طی 96 ساعت برای ماهیان کوچک و بزرگ به ترتیب معادل 8 و 81 میلی گرم بر لیتر میباشد.
- PH: بین 5 تا 11 در گونههای مختلف متفاوت میباشد.
- دوره نوری: 18 ساعت روشنایی با شدت نور 2500 لوکس
- کدورت آب: بین 200-0 میلیگرم بر لیتر
شرایط پرورش ماهی تیلاپیا
شرایط پرورش ماهی تیلاپیا
پرورش ماهی تیلاپیا در دنیای امروز با استفاده از روشهای نوین پرورشی به یکی از راه های سودآور برای کسب در آمد تبدیل شده و از اهداف توسعه تکثیر و پرورش ماهی تیلاپیا در کشور، افزایش تولید داخلی، خودکفایی، توسعه پایدار و ایجاد اشتغال بصورت مستقیم برای پرورش دهندگان و بصورت غیر مستقیم برای صنایع وابسته (شرکت های بسته بندی و فرآوری آبزیان) ، مانند صنایع چرم و تامین لوازم و تجهیزات پرورش تیلاپیا و فراوری های سودآور باشد . این ماهی ، جز خانواده ماهیان سیچلایده با بیشتر از ۱۰۰ گونه مختلف است که بومی آفریقا و خاورمیانه هستند و این ماهی در سال‌های اخیر به کشورهای مختلف ازجمله ایران وارد شده است . امروزه ماهی تیلاپیا بعد از کپورماهیان و آزادماهیان ، جایگاه سوم را در آبزی‌پروری به خود اختصاص داده و در بیش از ۱۰۰ کشور جهان پرورش داده می‌شود .
اگر بتوانید پرورش این ماهی را بصورت مداربسته انجام دهید بهتر است بدانید که هدف کلی در یک سیستم مداربسته پرورش آبزیان ، افزایش تراکم ماهی در استخرهای پرورشی و استفاده دوباره از آب است . طبق محاسبات انجام شده ، با احیای مجدد آب و ایجاد شرایط زیستی مناسب در استخرها با تراکم بالا ، می‌توان مصرف آب را تا حدی کاهش داد که این امر بسیار مهم خود در پرورش و فراگیر کردن این روش تولید ماهی در مزارعی که آب و زمین مختصری دارند ، تحول به وجود می‌آورد. به نظر می‌رسد کمبود آب شیرین در بسیاری از کشورها، همراه با رقابت برای کشاورزی و سایر فعالیت های شهری، فشار برای توسعه آبزی پروری در آب های شور و آب دریا را افزایش داده است . به همین منظور ماهی تیلاپیا به دلیل مقاومت بالا در آب های شور یک کاندید عالی برای توسعه آبزی پروری در آب های شیرین و آب دریا است . پرورش این نوع ماهی با توجه به ارزش اقتصادی بالا در دنیا ، تأمین پروتئین غذایی ، صادرات ، اشتغال و ارزآوری را به همراه دارد که البته باید با ملاحظات زیست‌محیطی انجام شود تا امنیت ماهیان بومی در معرض خطر قرار نگیرد .
زیستگاه :
اگر اطلاعی در مورد زیستگاه اصلی ماهی تیلاپیا ندارید باید بدانید که زیستگاه اصلی این ماهی شرق آفریقا به ویژه کنیا میباشد. ژاپنی‌ها به دلیل کمبود غذا ، ماهی تیلاپیا را از مالزی به کشور خود بردند و به عنوان گونه پرورشی معرفی کردند . امروزه تیلاپیا در ژاپن ، روسیه ، هند و بخش‌هایی از آمریکا و اروپا بطور گسترده پرورش داده می‌شود. بیشتر تیلاپیاها میکروفیت خوار هستند اما تعدادی از آنها گیاهان عالی‌تر را ترجیح می‌دهند و در محل‌هایی که دیگر گونههای پرورشی از پلانکتون‌ها تغذیه می‌کنند از گیاهان عالی استفاده می‌کنند. گونه‌هایی که خارهای آبششی کوتاه تر و زمخت تری دارند از ذرات غذایی بزرگتر تغذیه می‌کند.
شرایط پرورش ماهی تیلاپیا
نکات مهم در پرورش ماهی تیلاپیا :
در پرورش این ماهی نقطه دمایی بالا برای تغذیه و زنده ماندن است . این ماهی نمی تواند در سرچشمه ها و رودهایی که دمای پایین تر از ۱۳ درجه داشته باشند زنده بماند . عوامل محیطی یا شرایط آبزی پروری زیادی از جمله دما ، شور بودن آب ، اکسیژن ، نیتریت و کدری آب بر رشد ماهی تیلاپیا موثرند که در این میان دما و شور بودن آب از اهمیت بیشتری دارند. مطلب مهم دیگر این است که در پرورش ماهی تیلاپیا ، تنها یک بار آبگیری انجام می شود و در ادامه فقط بحث تصفیه آب در میان است . در سیستم های گلخانه ای در هر ۱۰۰۰ متر مربع ، می توان ۱۵ تا ۲۳ کیلوگرم در هر متر مربع ماهی را پرورش داد ، بنابراین با مصرف کم آب ، می توان این ماهی را تولید کرد . تحمل آلودگی این ماهی زیاد است و با آب های آلوده ما ( سالمترین آب های هیچ جای دنیا ) همخوانی دارد .
اگر هدف درآمدزايي از محل پرورش ماهي تيلاپيا داريد بايد بدانيد كه فقط بايد از بچه ماهي تك جنس شده استفاده نماييد چون ماهيان ماده تيلاپيا اصلا بازدهي لازم براي توليد گوشت را ندارند . ماهي تيلاپيا در نر ها ضريب تبديل غذا به گوشت را به شكل اقتصادي و مقرون به صرفه انجام مي دهد و ماده ها فاقد چنين خصوصيتي هستند . میزان خوراک در طی یک دوره پرورش ماهی با استفاده از فرمول ضریب تبدیل غذایی محاسبه می شود . در خصوص ماهی تیلاپیا گفته می شود که ضریب تبدیل غذایی آن 1 است به این معنی که 1 کیلوگرم غذا باید مصرف کند تا 1 کیلوگرم گوشت تولید کند.
برای تولید تیلاپیا قرمز در استخرهای آبی خود رژیم غذایی را به کار ببرید که حداقل بین ۲۰ تا ۳۰ درصد پروتئین را در خود داشته باشند ، هر چند برای گونه هیبریدی تیلاپیا همان ۲۰ درصد پروتئین نیز برای افزایش انرژی آن کافی می باشد . نکته مهم دیگری این است که با افزایش دمای استخر پرورش ماهی از ۲۲ تا ۳۲ درجه سانتیگراد نرخ رشد برخی از گونه های تیلاپیا (قرمز) افزایش دهند . این در حالی است که برای تحمل تیلاپیا در دمای پایین تر آبزی پروران موظف به اضافه کردن سدیم و کلرید پلاسما به آبهای استخر هستند . میزان متابولیسم ( سوخت و ساز ) ماهی تیلاپیا با افزایش شوری آب بیشتر می شود . به همین دلیل آبزی پروران باید میزان خوراک دهی مناسب به آن ها را مدنظر قرار دهند ، طبق تحقیقات در تیلاپیای قرمز با افزایش ۳۲ درصدی شوری آب، ۳۲ درصد نیاز به تغذیه آن بیشتر شده است .
برای انجام تخم ریزی نیاز به ۲۵ تا ۳۰ عدد ماهی ماده و حدود ۱۲ تا ۱۵ نر در هر ۱۰۰۰ متر مربع میباشد. دمای آب لازم است بالای ۲۵ تا ۳۰ سانتی گراد باشد لاروها در سن ۴ تا ۵ ماهگی با طولی معادل ۶ تا ۱۰ سانتی‌متر بالغ می‌شوند. در آب و هوای معتدله تولید مثل در حدود ۲ ماه متوقف می‌شود. مولدین تیلاپیا جمعیت خود را تا حد اشباع استخر افزایش می‌دهند. برای جلوگیری از این عمل روشهای زیر پیشنهاد می‌گردد: کاهش مدت زمان رشد ماهی، استفاده از ماهیان شکارچی و تفکیک مولدین و لاروها. همچنین آبزی پروران باید برای تولید تیلاپیای رد در استخرهای آبی خود رژیم غذایی را به کار ببرند که حداقل بین ۲۰ تا ۳۰ درصد پروتئین را در خود داشته باشند هر چند برای گونه هیبریدی تیلاپیا همان ۲۰ درصد پروتئین نیز برای افزایش انرژی آن کافی می باشد.
مزیت :
این ماهی در اکوسیستم هایی که بار مواد آلی در آن ها زیاد است و خیلی از گونه ها حذف شده اند، می تواند رشد کند. چون پیکره مواد آلی گیاهی را به پیکره پروتئین حیوانی تبدیل می کند. ماهی تیلاپیا را می توان با تراکم بسیار زیاد، مصرف کم آب و غذای ارزان تولید کرد که می تواند نقش برجسته ای در اقتصاد ملی ایفا کند.
پرورش ماهی تیلاپیا
هر 600 گرم از ماهی تیلاپیا شامل مواد مغذی زیر است :
- کالری : 750 کیلو کالری انرژی
- پروتئین : 160 گرم
- چربی : 20 گرم
- نیاسین : 24 میلی گرم
- ویتامین : B12 90 درصد از نیاز روزانه
- کربوهیدرات : ندارد
- فسفر : 60 درصد از نیاز روزانه
بیشتر بدانید :
برخلاف تصور عموم مردم ماهی تیلاپیا مقدار جیوه کمتری نسبت به ماهی‌های شکارچی دارد بنابراین مصرف 2 بار در هفته از این ماهی نه تنها مشکلی ایجاد نمی‌کند بلکه میتواند بسیار مفید باشد . تیلاپیا مثل بسیاری دیگر از ماهی‌ها تیغ‌های آزاردهنده ندارد ( بدون تیغ ) و گوشت آن به راحتی فیله و پخته می‌شود .